اگر کنجکاو هستید که بدانید جت فن سانتریفیوژ چیست، چه ساختاری دارد، کاربردهای آن چیست و چه انواع و ویژگی هایی دارد، در این مقاله با ما همراه باشید.
به طور کلی در پاسخ به سؤالاتی مانند جت فن سانتریفیوژ چیست می توان گفت که فن های سانتریفیوژ یکی از کاربردی ترین دسته فن ها در بازار امروز هستند. بیشتر مردم این دسته از جت فن ها را فارغ از پیچیدگی های آن، تنها یک نوع فن می دانند و از جزئیات کارکرد آن اطلاعی ندارند.اما این موضوع به هیچ عنوان از ارزش‌های محصولاتی مانند جت فن سانتریفیوژ نمی‌کاهد.
یکی از عمده کاربرد انواع جت فن سانتریفیوژ، استفاده در پارکینگ های خودروی سرپوشیده است. این دسته از جت فن ها می توانند راه حلی عالی برای تهویه هوای آلوده در چنین مکان هایی باشند. یکی دیگر از کاربردهای رایج این نوع فن ها که در آن ها جریان هوا یا گاز به وسیله نیروی گریز از مرکز جابجا می شود، به کارگیری آن ها در سیستم های کانال کشی شده با فشار بالا است.
دلیل استفاده از این نوع جت فن ها در سیستم های کانال کشی، توانایی آن ها در غلبه بر افت فشار استاتیک بالا در این سیستم ها است. به طور کلی، کارایی فن های سانتریفیوژ به حدی گسترده است که می توان آن ها را در اندازه های کوچک مانند فن سی پی یو یک لپ تاپ تا اندازه های بسیار بزرگ مانند جت فن در پارکینگ های مسقف یافت.نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که اصولاً نوع کارکرد این دسته از فن‌ها در هر ابعادی که باشند مانند یکدیگر است. در ادامه به تشریحی ساده از جت فن سانتریفیوژ پرداخته و پاسخگوی سؤالات متداول شما در این زمینه خواهیم بود. با ما همراه باشید…
به چه نوع فنی سانتریفیوژ گفته می شود؟
در بیان ساده، فن سانتریفیوژ یک پمپ یا موتور است که هوا یا هر گاز دیگری را جابجا می کند. این فن در واقع هوا را به درون کشیده و آن را در جهتی خاص (با زاویه ۹۰ درجه، عمود بر تیغه‌ها) خارج می‌کند. مهم‌ترین اجزای یک فن سانتریفیوژ موتور و پروانه آن هستند. پروانه ای که هوا را از یک جهت می کشد (impeller) و در جهت دیگر آن را به بیرون می راند (propeller).
ویژگی فن سانتریفیوژ زاویه ۹۰ درجه خروج هوا از آن است. فن های دیگری با قابلیت مکش و خروج هوا با زوایای کمتر از ۹۰ درجه نیز وجود دارند. این نوع از فن ها دارای ساختاری ترکیبی از فن های محوری و سانتریفیوژ هستند که به آن ها فن جریان مختلط (mixed flow fans) گفته می شود.
یکی از اجزای غیر ضروری در فن های سانتریفیوژ، بدنه یا محفظه خارجی آن است. البته در فن‌های بزرگ و جت فن ها از این نوع، برای محافظت از پروانه فن و رعایت ایمنی همیشه محفظه خارجی در نظر گرفته می شود. به طور کلی فن های سانتریفیوژ را می توان به پنج دسته تقسیم کرد.اما در این بین فن‌های سانتریفیوژ محبوبیت بیشتری داشته و عملکرد مطلوب‌تری نسبت به سایر نمونه‌های مشابه و تلفیقی دارند. در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اجزای جت فن میتوانید به مقاله ی “اجزای جت فن‌ها” مراجعه کنید.
برای تشخیص نوع هر فن و مشاهده تفاوت ساختاری میان این پنج نوع، شکل زیر را مشاهده کنید.
- فن سانتریفیوژ با پروانه خم به عقب (Backward curved blades)
- فن سانتریفیوژ با پروانه شیب دار به عقب (Backward inclined blades)
- فن سانتریفیوژ با پروانه شیب دار هوا بُر به عقب (Backward inclined aerofoil blades)
- فن سانتریفیوژ با پروانه شعاعی (Radial blades)
- فن سانتریفیوژ با پروانه خم به جلو (Forward curved blades)
برای بیان ساده ویژگی های منحصر به فرد هر یک از انواع جت فن های سانتریفیوژ، می توان گفت تفاوت هر کدام از آن ها در نوع استفاده و بازدهی است. در واقع تفاوت در سرعت انتقال هوا در مسیر تعبیه شده، مهم ترین تفاوت در عملکرد انواع فن سانتریفیوژ است. مهم ترین نکته ای که باید در نظر گرفت این است که به طور کلی فن های دارای پروانه خم به عقب، بازدهی بیشتری نسبت به دیگر انواع فن دارند.این دسته از فن‌ها معمولاً در مکان‌هایی با آلودگی بالا و نیاز به فشار بیشتر برای تهویه، مورد استفاده قرار می‌گیرند و عملکرد غیر قابل انکاری را به خود اختصاص می‌دهند. در مقابل، فن های دارای پروانه خم به جلو دارای کمترین میزان بهره وری هستند.لازم به ذکر است که فن‌های دارای پروانه خم به جلو در مکان‌هایی با مساحت کمتر قابل بهره‌گیری هستند و برخلاف نمونه قبلی به هیچ عنوان در پارکینگ‌ها یا اماکن بزرگ استفاده نمی‌شوند.
در بیان ساده و در جواب به سؤال جت فن سانتریفیوژ چیست باید بیان کرد که فن سانتریفیوژ یک پمپ یا موتور است که هوا یا هر گاز دیگری را جابجا می‌کند. بسته به نوع استفاده، یک فن سانتریفیوژ می تواند در ابعاد و انواع مختلف ساخته شود.فراموش نکنید که ابعاد این دستگاه‌ها می‌تواند نشان‌دهنده قدرت آن‌ها باشد؛ چرا که ابعاد بزرگ‌تر دستگاه‌های تهویه هوا به معنی بزرگ‌تر بودن پره‌های آن‌ها و موتور بکار رفته درونشان است. همان‌طور که می‌دانید هر چه موتور و پره‌های بهتری درون یک دستگاه تعبیه شود، قدرت آن نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد گرفت و بنابراین بیشتر خواهد شد.
کاربرد جت فن سانتریفیوژ
فارغ از کاربرد فن های سانتریفیوژ در ابعاد کوچک، منظور از جت فن سانتریفیوژ، انواع این فن‌ها در ابعاد بزرگ و با کارایی در سطح وسیع است. چه در یک مجتمع بزرگ مسکونی، یک مجتمع اداری یا یک کارخانه و خصوصاً در پارکینگ های مسقف و طبقاتی مسئله تهویه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. پس می توان برخی از کاربردهای جت فن های سانتریفیوژ در ابعاد و ویژگی های مختلف را این‌طور برشمرد:
- سیستم تهویه مطبوع مجتمع ها و برج های مسکونی
- سیستم تهویه مطبوع ساختمان های اداری
- تصفیه هوا در خطوط تولید و بخش های مختلف در کارخانه ها
- پارکینگ های مسقف و طبقانی که به علت وجود خودروها دارای حجم زیادی کربن منواکسید و نیتروژن اکسید است
- تونل ها و مسیرهای بسته عبور خودرو در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه مقاله “جت فن تونلی” را به شما پیشنهاد می کنیم.
- و…
از دیگر عوامل مؤثر در انتخاب نوع جت فن سانتریفیوژ در پروژه های بزرگ، ساختار کلی ساختمان است. به حداقل رساندن تخریب، رطوبت و در عین حال به کارگیری استراتژی مناسب برای تهویه از مهم ترین نکات در اجرای سیستم تهویه مطبوع در اماکن مسقف است. در طراحی سیستم های تهویه، موضوع انتقال و محاسبه تخلیه هوای پارکینگ نیز بسیار مهم است.
در حقیقت این سرعت، امنیت و بهره وری سیستم تخلیه است که بسته به نیازهای مختلف، تعیین می شود. ابعاد مسیر تخلیه و تداخل آن با دیگر سیستم های ساختمان از جمله سیستم آب و فاضلاب و شبکه برق نیز از دیگر چالش های پراهمیت در طراحی است.به طور کلی طراحی سیستم تهویه و در آخر تعبیه جت فن سانتریفیوژ، نیازمند توجه به نکات فراوانی دارد که اگر این نکات نادیده گرفته شوند، مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد. در این بین جت فن سانتریفیوژ یکی از بهترین گزینه‌هایی است که پس از تکمیل طراحی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
مزیت های استفاده از جت فن سانتریفیوژ در مقایسه با سیستم های قدیمی
برای روشن تر شدن مزایای استفاده از جت فن سانتریفیوژ به جای سیستم های قدیمی تهویه، به تصویر زیر نگاه کنید. این نقشه یک پارکینگ مسقف است. در تصویر چپ، تهویه این پارکینگ به روش های سنتی طراحی شده است. همان‌طور که مشخص است، کانال های انتقال دهنده هوای آلوده در سیستم قدیمی فضای بسیاری را به خود اختصاص داده‌اند.
در مقایسه، همان طور که در تصویر سمت راست دیده می شود، با استفاده از جت فن های سانتریفیوژ، تنها ۵/۰ درصد از فضای سقف اشغال شده است. همین موضوع باعث می شود که هزینه اجرای سیستم تهویه با استفاده از جت فن سانتریفیوژ، به مراتب کمتر از طراحی به روش قدیمی آن باشد.
در بیان یکی دیگر از ویژگی های جت فن سانتریفیوژ می توان گفت؛ در بسیاری از مدل های جدید جت فن ها حسگرهایی نصب شده تا سیستم تهویه دارای پویایی مناسب باشد. به این معنا که در موقعیت های اضطراری، بر اساس برنامه از پیش تعیین شده عمل کرده و بهترین محافظت را از ساختمان و افراد حاضر در آن داشته باشد.در حقیقت این حسگر‌ها دستگاه‌های تهویه را کارآمدتر از قبل کرده و آن‌ها را برای تهویه هوا در مکان مورد نظر هوشمند‌تر می‌کنند. البته ناگفته نماند که نوع این حسگر‌ها و نحوه کارایی آن‌ها نیز با توجه به نیاز کاربر به نمونه‌های متفاوتی تقسیم می‌شود.
آتش سوزی یکی از عمده ترین مشکل ها است که با افزایش غلظت CO قابل‌تشخیص است. سیستم های تهویه هوا بر پایه جت فن های سانتریفیوژ می توانند در شرایط آتش‌سوزی و با تنظیم سرعت و میزان بهره‌وری، به نحو مطلوب تری هوای آلوده و دود را از محیط دور کنند. حسگرهایی که معمولاً در سیستم جت فن های سانتریفیوژ نصب می شوند، قابلیت تشخیص گازهای CO، NOx، LPG و… را دارند و هنگامی که این گاز‌ها را در نزدیکی خود حس کنند، سیگنالی الکتریکی به موتور جت فن صادر می‌کنند تا عملکرد مخصوص را اعمال کند.
چه در یک مجتمع بزرگ مسکونی، یک مجتمع اداری یا یک کارخانه و خصوصاً در پارکینگ های مسقف و طبقاتی مسئله تهویه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اینجاست که استفاده از جت فن های سانتریفیوژ اجتناب ناپذیر می شود.تا کنون با نکاتی که مطرح شده است جوابی ساده برای سؤال جت فن سانتریفیوژ چیست ارائه داده‌ایم؛ توجه داشته باشید که در این نام، پیشوند (جت) به این دلیل آورده شده است که سرعت پره‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها نسبت به شرایط خاص، از سرعت بالایی برخوردارند.
ویژگی های جت فن سانتریفیوژ
برخلاف فن های محوری، جت فن های سانتریفیوژ جهت هوا را از طریق تیغه های پروانه با زاویه ۹۰ درجه منحرف می کنند. همین ویژگی فنی باعث می شود یک سیستم کم‌فشار برای تهویه هوا در اختیار داشته باشیم. به‌علاوه معمولاً تعداد تیغه های پروانه فن های سانتریفیوژ بیشتر از فن های محوری است که این ویژگی نیز منجر به افزایش بهره‌وری می شود.و میزان هوایی که جابه‌جا می‌کند نیز بهتر خواهد بود.
جت فن های سانتریفیوژ را می توان بر اساس یک ویژگی دیگر نیز دسته بندی کرد؛ این ویژگی جهت تخلیه هوا است.لازم به ذکر است که اشاره به ویژگی‌های متعدد می‌تواند پاسخ مناسبی برای سؤال جت فن سانتریفیوژ چیست باشد.
- جت فن تخلیه از بالا (Centrifugal Upblast Exhaust Fan)
جت فن های تخلیه از بالا به منظور تخلیه گاز یا هوای آلوده از سقف طراحی می شوند. مواردی همچون گریس، گردوخاک، گازهای سمی و مواد شیمیایی باید به سمت بالا حرکت کرده و توسط یک جت فن تخلیه از بالا، از سقف ساختمان خارج شوند. - جت فن تخلیه از پایین (Centrifugal Downlblast Exhaust Fan)
به جهت جابجایی هوایی که برای محیط مضر نیست و آسیبی به محوطه نمی زند، می توان از جت فن تخلیه از پایین استفاده کرد.
دانستن اینکه یک جت فن سانتریفیوژ چیست و چه کاربردها و ویژگی هایی دارد، زمانی اهمیت پیدا می کند که شما نیاز به طراحی هوای مطبوع دارید و با تنوع گسترده ای از فن‌ها در بازار مواجه می شوید. با اینکه برای انجام پروژه های بزرگ، طراحی و اجرای سیستم تهویه باید توسط متخصص مربوطه انجام شود امّا هرکسی ممکن است بنا بر استفاده های مختلف نیاز به یک فن سانتریفیوژ داشته باشد. مثلاً یک مهندس الکترونیک نیاز دارد برای اتاق کار خود، تهویه مناسبی را در نظر بگیرد.
در این صورت در صورت داشتن اطلاعات کافی در خصوص ویژگی های فن های سانتریفیوژ، انتخاب فن مناسب ساده‌تر خواهد بود. به نظر شما فن های سانتریفیوژ چه کاربردهای دیگری دارند؟ آیا محل کار شما نیازمند بهبود سیستم تهویه مطبوع هواست؟ با توجه به مقاله فوق، برای بهبود وضعیت تهویه ساختمان محل سکونت و شغلتان چه پیشنهادی دارید؟ پاسخ به این سؤال ها می‌توانند باعث انتخاب هوشمندانه و هدفمند یک فن سانتریفیوژ مناسب، با میزان بهره وری لازم برای نیاز شما شوند.
