همان طور که می دانید سیم و کابل برق در همه اماکن، چه کوچک و چه بزرگ وجود دارد. از این رو در همه منازل و ساختمان ها مقدار بسیار زیادی سیم و کابل جهت روشنایی و راه اندازی سیستم ها و امکانات برقی مورد استفاده وجود دارد. متأسفانه یکی از عمده ترین علل آتش سوزی در ایران، آتش گرفتن سیم برق در ساختمان ها می باشد که اغلب به دلیل بی احتیاطی و سهل انگاری در میزان و نحوه استفاده از کلید، پریز و چند راهی برقی بوده و منجر به آتش سوزی شدید و خسارات مالی و جانی فراوانی می شود.
اما به راستی علت اصلی این آتش سوزی ها چیست؟ آیا مشکل از سیم و کابل ها است یا دلایل دیگری نیز در این امر دخیل هستند؟!
به طور کلی به سؤالات بالا چند پاسخ داده می شود:
- سیم‌کشی دارای نقص توسط افراد غیرحرفه ای
- استفاده از سیم و کابل غیر استاندارد و معیوب
- اتصال بدون محافظ دستگاه ها و وسایل الکتریکی و الکترونیکی به پریز برق
- سیم کشی ضعیف در قسمت های مختلف ساختمان اعم از پریز، جعبه تقسیم و … که موجب نوسان بار الکتریکی، اتصال و حریق می گردد.
مواردی که به آنها اشاره کردیم از عمده ترین علت های آتش گرفتن سیم و اتصالات برقی در ساختمان ها و دیگر اماکن هستند؛ بی شک عوامل دیگری نیز در بروز آتش سوزی وجود دارد که بنا به درصد و موارد آتش سوزی برق در طول یک دوره مشخص شده و از بحث و تبادل نظر درباره دیگر علت ها صرف نظر گردیده است.
انواع سیم و کابل برق:
انواع سیم و کابل برق:سیم و کابل برق خصوصیات اولیه مشابهی دارند و با توجه‌به ویژگی های منحصر به فرد، نحوه، میزان و محل کاربرد از انواع مختلفی برخوردارند. زیرا هر سیم و کابل برای محیط و میزان کار خاصی تولید شده است. به همین جهت با انتخاب سیم برق مناسب با میزان، محل و محیط مورد استفاده می توان از بروز حوادث حریق ناشی از برق جلوگیری کرد. سیم و کابل های تولید شده و مورد استفاده در بازار عبارت اند از:
- کابل افشان
- کابل کنترل
- کابل شبکه
- کابل خشک یا کابل زمینی
- کابل جوش
- کابل نسوز
- کابل شیلد دار
- سیم خشک
- سیم افشان
جهت خرید سیم و کابل مناسب باید به نکات زیر توجه نمود تا انتخاب درستی داشت:
- بهترین جنس سیم و کابل از نوع مسی هستند. به این جهت که مس بهترین هدایت کننده (رسانای) جریان برق است.
- قطور بودن روکش سیم، دلیل بر کیفیت و کارایی بهتر آن نیست. برخی از کارخانه‌های تولید کننده این محصولات از میزان و وزن سیم هادی کاسته و روکش ضخیم روی آن می کشند.
- همواره سیم و کابل هایی را خریداری کنید که نام برند و شماره پروانه شرکت سازنده روی آن حک شده باشد.
- با برش دادن سطح یک سیم و مشاهده هدایت کننده جریان برق مسی، به‌راحتی استاندارد بودن آن مشخص خواهد شد.
- جداشدن راحت عایق سیم از هادی نشان دهنده کیفیت بالای سیم تولید شده است.
رعایت موارد فوق آتش‌سوزی سیم برق را کاهش داده ولی به صفر نمی رساند؛ لذا رعایت موارد دیگری از جمله استفاده از مهندسین و برق کاران با تجربه نیز الزامی است.
مزایای استفاده از کابل شیلد دار:
مزایای استفاده از کابل شیلد دار:کابل های شیلددار از یک یا چند عایق که با یک پوشش رسانا محصور شده، ساخته شده است. از این رو بیشترین استفاده را در صنایع و سیستم های برقی داشته و اغلب مهندسین و برق کاران از این کابل ها استفاده می‌کنند. برخی از مهم ترین کابل های شیلد دار عبارت اند از:
- کابل شیلددار با بافت فلزی
- کابل شیلددار فویلی
- کابل شیلددار مارپیچ
- کابل شیلددار نواری
- کابل شیلددار ترکیبی
مزایای استفاده از کابل نسوز:
این کابل ها به دلیل برخورداری از روکش سیلیکون می توانند در دمایی بین ۵۰- تا ۱۸۰+ درجه سانتیگراد به خوبی کار کنند و دچار آسیب نشوند. با توجه به این ویژگی منحصر به فرد، بهترین گزینه برای جلوگیری از آتش گرفتن سیم برق در محصولات و دستگاه های الکتریکی، الکترونیکی، سیم کشی ساختمان ها و دیگر وسایل و اتصالات برقی می باشد.
کابل های نسوز در اکثر صنایع کاربرد ویژه ای دارند که به شرح زیر عبارت است از:
- سیم کشی هواپیما و صنایع هوافضا
- صنایع تولید تجهیزات آزمایشگاهی
- انواع موتورها و ژنراتورها
- سیم کشی های خانگی و صنعتی
- صنایع فولاد و نورد گرم
- ترانسفورماتورها
- کوره ها
- صنایع کاربردی حوزه نفت، گاز و پتروشیمی
کابل خشک یا افشان:
کابل خشک یا افشان:این دو کابل به دلیل شباهت بسیار زیادی که با هم دارند؛ در هنگام استفاده با دقت مورد بررسی قرار گرفته، تا بتوان بهترین گزینه را باتوجه به محل و نوع کار انتخاب نمود. با این کار می‌توان از بروز آتش‌سوزی برق جلوگیری نموده و خطرات احتمالی را به حداقل برسانیم.
کابل های افشان از یک تا هشت رشته سیم مختلف ساخته شده اند. به طور معمول در هر کابل ۵۶ رشته سیم افشان وجود دارد که هر ۸ رشته سیم از آنها نیاز به یک رسانا دارد. به عبارت دیگر یک کابل افشان به طور تقریبی بین ۷ تا ۸ رسانا یا هادی جریان برق را پوشش می دهد. (هر رشته سیم هادی توسط مقداری سیم پوشانده شده است)
کابل افشان به دلیل داشتن قابلیت انعطاف پذیری، بیشترین میزان استفاده را در کابل برق زمینی و کلید و پریزها دارد.
علت انتخاب سیم مسی به‌عنوان هادی کابل برق:
همان طور که در ابتدا گفته شد، استفاده از هادی (رسانای جریان برق) نامناسب درون کابل ها، سبب اُفت ولتاژ شده و در نتیجه باعث بروز خسارت به وسایل برقی و یا آتش گرفتن سیم برق خواهد شد. با این توصیف و از آنجایی که سیم مسی دارای رسانایی بالا بوده و استفاده از آن اُفت ولتاژ را به صفر می رساند؛ بهترین هادی کابل برق می باشد.
از خصوصیات سیم مسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هدایت کننده قدرتمند جریان الکتریکی
- مقرون به صرفه بودن
- انعطاف پذیری و شکل پذیری بالا
- مقاومت گرمایی فوق العاده مس
پنج دلیل عمده آتش سوزی تأسیسات و وسایل برقی:
پنج دلیل عمده آتش سوزی تأسیسات و وسایل برقی:- وسایل و اتصالات برقی معیوب
- وسایل روشنایی؛ چراغ های برق و لامپ‌ها یکی دیگر از دلایل آتش سوزی برق است. نصب لامپ با واتی که بیشتر از حد مدار تغذیه آن و اتصالات مربوطه است؛ موجب شروع حریق خواهد شد.
- چند راهی برق: باید توجه نکنید که از یک پریز چند خروجی برق نگیرید. این کار به دلیل استفاده از چند راهی غیراستاندارد موجود در بازار، علاوه بر عدم رعایت مقدار ظرفیت جریان پریز، به دلیل اتصالات سست باعث شروع حریق ناشی از برق خواهد شد.
- بخاری های برقی
- سیم کشی های قدیمی
جالب است بدانید که:
- ۱۲ درصد آتش سوزی ها در اواخر دی‌ماه به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی به وقوع پیوسته است.
- ۱۷ درصد از آتش سوزی ها مربوط به گسترش حریق به جسم محل شروع آتش‌سوزی بوده است.
- ۱۵ درصد آتش‌سوزی مربوط به اتاق خواب ها و ۱۳ درصد مربوط به اتاق های بهارخواب و فضای خالی از افراد می باشد.
- غالباً ۳۱ درصد آتش سوزی ها مربوط به سیم برق و عایق آن و ۱۸ درصد مربوط به مصالح ساخت منزل مسکونی است.
پیشگیری از آتش سوزی ناشی از سیم و اتصالات برقی:
با رعایت چند نکته در خصوص ایمنی لوازم خانگی و دیگر وسایل الکتریکی می توانید از بروز آتش سوزی برق جلوگیری کنید:
لوازم خانگی زیادی را به یک پریز وصل نکنید. در چنین مواقعی سیم با بار اضافه روبرو می شود و جرقه تولید می کند. این امر سبب آتش سوزی می شود.
- تمام وسایل برقی را در انتهای روز خاموش کنید.
- بعد از استفاده از وسایلی نظیر اتو، شارژر و… آنها را از پریز برق بکشید.
- مواد و وسایل اشتعال زا را از نزدیک کلید و پریزها دور کنید.
- نصب هشدار دهنده دود می تواند در لحظات اولیه حریق ناشی از برق، از پیش روی آن جلوگیری کند. به طوری که با پاشش آب آن آتش را مهار کرده و خاموش کند.
- در صورت نبودن سیستم اطفاء حریق با شنیدن صدای هشدار دود، افراد مطلع شده و با کپسول آتش نشانی آتش را خاموش کنند.
در هنگام آتش گرفتن سیم برق، جهت خاموش‌کردن آتش به هیچ عنوان از آب استفاده نکنید. زیرا آب رسانای جریان برق بوده و موجب برق گرفتگی می‌شود.