می توان گفت فن ها و هواکش های سانتریفیوژ از کارآمد ترین و متنوع ترین تجهیزات در انتقال هوا هستند. در این نوع فن ها هوا وارد محفظه چرخش پرده ها شده و در دو مرحله تغییر جهت ۹۰ درجه ای می دهد و سپس از محفظه خارج می شود. اگزاست فن رادیال یا سانتریفیوژ قابل اعتماد و کم صدا هستند و برای کار در محیط ها و کاربردهای مختلف طراحی می شوند. در ادامه برخی از تعاریف و راهکارها برای انتخاب بهترین گزینه فن سانتریفیوژ مناسب سیستم شما گرد آوری شده است.
انواع تیغه ها در فن های سانتریفیوژ
به طور کلی می توان فن های سانتریفیوژ را در چهار دسته تقسیم کرد که البته هرکدام هدف و ویژگی مخصوص به خود را دارند.
-
تیغه های رادیال یا شعاعی: این نوع از فن های سانتریفیوژ برای مقاصدی استفاده می شوند که فشار هوای عبوری در آن ها بالا تا متوسط است. فن های دارای تیغه شعاعی بهترین گزینه برای استفاده صنعتی هستند. در فضاهایی که خاک، محیط آسیب زننده و رطوبت در هوا وجود دارد. - تیغه های رو به جلو: می توان گفت این نوع فن برای کاربردهای فشار متوسط استفاده می شود. از این نوع فن ها برای انتقال هوای تمیز، تسویه شده یا خروج اگزاست استفاده می شود.
- تیغه های رو به عقب: این نوع از فن ها برای کاربردهای فشار بالا و جریان بالا به کار می روند و بالاترین بازدهی را دارند. با افزایش جریان هوا و با بیشترین سیستم بازدهی، توان جریان هوا کاهش می یابد.
- تیغه های ایرفویل یا هوابُر: این نوع از فن های سانتریفیوژ بیشترین بازدهی را دارند و بهترین کارایی آن ها در سیستم هایی با جریان هوای تمیز است.
تیغه های رادیال یا شعاعی: این نوع از فن های سانتریفیوژ برای مقاصدی استفاده می شوند که فشار هوای عبوری در آن ها بالا تا متوسط است. فن های دارای تیغه شعاعی بهترین گزینه برای استفاده صنعتی هستند. در فضاهایی که خاک، محیط آسیب زننده و رطوبت در هوا وجود دارد.
شرایط لازم در زمان انتخاب فن سانتریفیوژ
شرایط لازم در زمان انتخاب فن سانتریفیوژبرای انتخاب مناسب ترین اگزاست فن باید بدانید که چه فشار هوایی قرار است از طریق این فن تخلیه شود. همچنین در ابتدای کانال نیز باید فنی در نظر گرفته شود که جریان هوای لازم را برای عبور از کانال ها، فیلترها، دمپرها و دیگر موانع جریان هوا در کل سیستم تهویه، فراهم نماید. مسلماً اگر یک مسیر کانال کشی شده طولانی و پیچیده داشته باشید، توان بیشتری موردنیاز خواهد بود. تأثیر فیلترها نیز باید در نظر گرفته شود چرا که به صورت جدی باعث کاهش فشار و توان مورد نیاز برای انتقال هوا خواهد شد.
به طور کلی می توان فن های سانتریفیوژ را در چهار دسته تقسیم کرد که البته هرکدام هدف و ویژگی مخصوص به خود را دارند. فن های دارای تیغه شعاعی بهترین گزینه برای استفاده صنعتی هستند.
فن های رادیال و در کل فن های سانتریفیوژ در دو نوع راه انداز طراحی و ساخته می شوند. راه‌انداز مستقیم و راه‌انداز از طریق تسمه؛ در ادامه تعریف این دو نوع را می بینید:
- فن با راه انداز مستقیم: نوع رایج تر و کوچک تر در اگزاست فن سانتریفیوژ و رادیال است. معمولاً قیمت پایین تر و تجهیزات ساده تری دارد، بازدهی آن به علت عدم تلفات در راه انداز، بالاتر است و نیاز به تعمیر و نگهداری کمتری دارد. چراکه خبری از تسمه و یا تاقان های جدا نیست و البته قابلیت اطمینان بیشتری نیز دارد.
- فن با راه انداز از طریق تسمه: این نوع از فن ها و اگزاست فن های سانتریفیوژ دارای بیشترین انعطاف برای کاربردهای متفاوت هستند. فن دارای راه انداز تسمه‌ای در سیستم های بزرگ تر به کار می رود. البته نوع سه فاز این فن ها نیز وجود دارد که راه انداز آن می تواند در فرکانس های متغیر باشد.
شرط بعدی: محیط
شرط بعدی: محیطبرای انتخاب اگزاست فن مناسب، لازم است شرایط محیطی که سیستم در آن عمل خواهد کرد، در نظر گرفته شود. درواقع یکی از شرایط اصلی در انتخاب مناسب ترکیب موتور و دمنده، محیط عملکرد است.
- قرارگیری در محیط آزاد: در این حالت، فن کاملاً محصور خواهد بود. تمام تجهیزات ازجمله موتور الکتریکی و قطعات راه انداز موتور (چه در حالت مستقیم و چه تسمه و یا تاقان ها) دارای پوشش مناسب برای قرارگیری در فضای باز خواهند بود.
- محیط آلوده و با گردوخاک زیاد: در این حالت نیز از نوع موتور کاملاً محصور یا به اصطلاح فنی TEFC استفاده خواهد شد.
- محیط خورنده: در محیط های مرطوب و حتی کاملاً خیس، استفاده از استیل ضد زنگ توصیه می شود. ترجیحاً موتور نیز از نوع ضد زنگ تعبیه می شود.
- محیط های خطرناک: در این شرایط از تجهیزاتی استفاده خواهد شد که هیچ جرقه ای نداشته باشند و در برابر انفجار مقاوم باشند.
شرط دیگر: کیفیت هوا
همچون محیط عملکرد، کیفیت هوا نیز یکی از شروط در انتخاب اگزاست فن رادیال کاربردی و با بیشترین بازدهی است. در ادامه توضیح مختصری در خصوص نحوه انتخاب اگزاست فن متناسب با کیفیت هوای منطقه است.
- هوای تمیز: در این شرایط بهتر است از اگزاست فن با تیغه های رو به جلو، شیب به عقب یا ایرفویل استفاده شود. در این صورت بازدهی ماکزیمم خواهد بود.
- گرد و غبار سبک: در این شرایط استفاده از یک فن رادیال یا فشار بالا توصیه می شود. اگر میزان گرد و غبار خیلی کم و غیر ساینده بود، می توان از نوع تیغه های شیب به عقب نیز استفاده کرد.
- سنگین تر، با گرد و غبار ساینده بیشتر و حاوی براده و تراشه: در چنین محیطی شما قطعاً به یک فن رادیال صنعتی نیاز خواهید داشت.
- هوای مرطوب: در شرایطی که هوای عبوری دارای رطوبت بالاست و محیط نیز مرطوب است، اگزاست فن از جنس استیل ضد زنگ و ترجیحاً دارای موتور ضد زنگ به کار گرفته می شود.
- هوای احتراق پذیر: اگر در هوای عبوری از فن، ذرات معلق اشتعال پذیر وجود داشته باشد، پیشنهاد می شود از اگزاست فن بدون جرقه از نوع اگزاست فن رادیان یا با فشار بالا استفاده شود. البته استفاده از موتور ضد احتراق و انفجار نیز توصیه می شود.
- دمای بالا: در صورتی که محیط استفاده از اگزاست فن، دمای بالایی داشته باشد، بهتر است از فن با راه‌انداز دارای تسمه و یاتاقان استفاده کرد. اگر دما بالاتر از ۲۵۰ درجه فارنهایت باشد، بهتر است فن صنعتی مجهز به گرماگیر (heat slinger) به کار گرفته شود.
برای انتخاب اگزاست فن مناسب، لازم است شرایط محیطی که سیستم در آن عمل خواهد کرد، در نظر گرفته شود. در واقع یکی از شرایط اصلی در انتخاب مناسبِ ترکیب موتور و دمنده، محیط عملکرد این دو است.
۷ ویژگی مهم اگزاست فن رادیال
۷ ویژگی مهم اگزاست فن رادیالتیغه های اگزاست فن رادیال یا شعاعی دقیقاً مانند شعاع های محور پروانه، تعبیه می‌شوند. برخی از مهم ترین ویژگی‌های این نوع اگزاست فن عبارت اند از:
- تیغه های این نوع فن، معمولاً باریک تر، عمیق تر و سنگین تر از نوع خمیده به جلو و شیب دار به عقب هستند.
- اگزاست فن های رادیال معمولاً شامل شش تا دوازده تیغه مسطح با فاصله یکسان است که از مرکز توپی به صورت شعاعی گسترش می یابند.
- پروانه ها معمولاً دارای طراحی ساده هستند و تعداد لبه ها در آن حداقلی است تا برای عملکرد در شرایط گرد و خاک مناسب باشد.
- استفاده از اگزاست فن رادیال صنعتی در شرایطی که هوا سنگین است و میزان گردوغبار بالاست توصیه می شود.
- از فن های رادیال برای انتقال حجم کم هوا با فشار متوسط تا بالا استفاده می‌شود.
- مزیت اصلی فن‌های رادیال، سادگی و درعین‌حال قدرت آن به لحاظ فنی است.
- بزرگ ترین عیب اگزاست فن رادیال، سر و صدای بیشتر آن به نسبت فن های دارای تیغه منحنی رو به جلو و شیب دار رو به عقب است.
اگر بخواهیم در چند جمله، کاربرد فن های رادیال را به‌طور خلاص توضیح دهیم، در بیان کلی می توان گفت اگزاست فن های دارای تیغه های رادیال یا شعاعی عموماً برای شرایط صنعتی استفاده می شوند. محیط هایی که در آن مواد ناشی از فرآیندهای صنعتی و گازهای شیمیایی از طریق این اگزاست فن ها دفع می شوند. در سیستم های فشار بالا و دارای هوای قابل اشتعال نیز از انواع فن های رادیال استفاده می شود. به علت استفاده صنعتی بیشتر از این نوع فن ها، معمولاً آن ها را با راه انداز دارای تسمه و یاتاقان می سازند تا فشارهای ناشی از هوای سنگین و محیط های سخت را بهتر تحمل کنند.