در حالی که الزامات طراحی سیستم تهویه پارکینگ های زیرزمینی و انواع سیستم تهویه پارکینگ به طور کلی بر اساس استانداردهای محلی متفاوت است، اما یک سیستم تهویه همیشه دو وظیفه اصلی دارد که باید آن ها را به طور موفقیت آمیزی به انجام برساند که این دو وظیفه عبارت اند از:
- آلاینده هایی که توسط اتومبیل‌ها تولید می شوند را بین ببرد.
- در هنگام شرایط اضطراری و آتش سوزی، محصولات احتراق را از فضا خارج کند (تخلیه دود و تهویه آن، که در این مقاله به بررسی انواع تهویه پارکینگ زیرزمینی خواهیم پرداخت) و با شیوه های مناسب دود را در محیط کنترل کند( کنترل دود که در این مقاله به انواع سیستم هدایت دود پارکینگ نیز می پردازیم.)
در یک پارکینگ زیرزمینی یا گاراژی که سربسته است و با فضای بیرون ارتباطی ندارد، سیستم تهویه نامناسب یا نگهداری نادرست از آن، سبب می شود که به مرور زمان گازهای خروجی از اتومبیل ها تجمع یابند و تا سطح سمی فضا را آلوده کنند.
سیستم های تهویه پارکینگ ها به شیوه سنتی، فن های تأمین کننده و خروجی را با داکت ها و کانال کشی ها ترکیب می کنند تا هوای تازه وارد شده و آلاینده ها، دود و محصولات مضر از آن خارج شوند. وظیفه اصلی آنها استخراج گازهای خروجی مضر از پارکینگ است، مانند مونوکسیدکربن (CO)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و اکسیدهای گوگرد (SOx) که باعث افت کیفیت هوا می شوند.
حذف منوکسید کربن چرا حیاتی است؟
بالارفتن غلظت CO بزرگ‌ترین تهدید است، چرا که باعث ایجاد عوارض جانبی مضر و حتی مرگ حتی در مقادیر کم می شود. این گاز هیچ رنگ و بویی ندارد، اما خیلی زود می تواند فرد را مسموم کند قبل از اینکه حتی تصور کند چیزی اشتباه است. مسمومیت با CO متداول ترین نوع مسمومیت توسط هوا می باشد. اگر تهویه مکانیکی یا طبیعی در محیط بسته کافی نباشد، غلظت گازهای خروجی برای انسان خطرناک است و می تواند منجر به مرگ شود.
استانداردهای بین المللی در مورد طراحی سیستم تهویه پارکینگ چه می گویند؟
| غلظت کربن منوکسید در هوا | نام مؤسسه | استاندارد‌ها و ضوابط |
| ۲۰۰ ppm | NIOSH – مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی | حد کوتاه مدت قرار گرفتن در معرض منوکسید کربن (حداکثر سطح قرارگرفتن ۱۵ دقیقه) |
| ۵۰ ppm | OSHA – اداره ایمنی و بهداشت شغلی | حداکثر غلظت مجاز برای قرار گرفتن مداوم کارگر در معرض مونوکسید کربن در هر دوره هشت ساعته |
| ۵۰ ppm | UMC – Uniform Mechanical Code | فعال سازی تهویه مکانیکی هنگام کنترل CO در ساختار یک پارکینگ |
| ۳۵ ppm | EPA – آژانس حفاظت از محیط زیست | ۳۵ ppm یا پایین‌تر را به عنوان کیفیت مطلوب هوای محیط برای بیش از یک ساعت توصیه می‌کنند |
| ۳۵ ppm | NIOSH – مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی | : ۳۵ ppm حداکثر غلظت مجاز کربن مونوکسید در هوا برای کارگری که باید در هر دوره هشت ساعته در معرض آن قرار گیرد. |
| ۲۵ ppm | ACGIH – کنفرانس‌های بهداشتی دولت آمریکا | ۲۵ ppm: حداکثر غلظت مجاز برای مواجهه مداوم کارگر در هر دوره هشت ساعته است. |
| ۲۵ ppm | IMC – International Mechanical Code | توصیه می‌شود هنگام کنترل کربن منوکسید در ساختار یک پارکینگ، از تهویه مکانیکی استفاده شود. |
| ۹ ppm | EPA- آژانس حفاظت از محیط زیست
و ASHRAE – انجمن مهندسان گرمایشی، برودتی و تهویه مطبوع آمریکا |
۹ ppm یا پایین‌تر را به‌عنوان کیفیت مطلوب هوای محیط برای بیش از هشت ساعت توصیه می‌کنند. |
انواع سیستم تهویه پارکینگ
سیستم تهویه پارکینگ با توجه به ابعاد، اندازه و حجم محیط به سه مدل اصلی تقسیم می شود که به طور مختصر و به شرح زیر عبارت است از:
- سیستم تهویه ساده
- سیستم تهویه کانالی
- سیستم تهویه جت فن
سیستم تهویه پارکینگ ساده:
این سیستم تهویه یکی از انواع سیستم تهویه پارکینگ محسوب می شود. با استفاده از یک فن آکسیال کار انتقال هوا را انجام می دهد.
این سیستم بسیار ساده بوده و بیشتر برای پارکینگ های کوچک دارای مجاری مناسب ورود هوا، مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از نقاط ضعف این سیستم ناتوانی در رساندن هوا به تمامی بخش‌های پارکینگ است.
پس برای پارکینگ هایی با ابعاد و حجم وسیع‌تر، به هیچ عنوان نمی توان از این سیستم تهویه استفاده کرد.
سیستم تهویه پارکینگ کانالی:
این مدل از سیستم تهویه نیز با استفاده از فن آکسیال هوای تولید شده توسط فن را به وسیله کانال های نصب شده در داخل سقف پارکینگ به قسمت های مختلف منتقل نموده و عمل تهویه طبیعی پارکینگ صورت می پذیرد.
اما مثل گونه قبلی، توانایی لازم در رساندن هوای مناسب و پوشش دادن تمام فضای پارکینگ را ندارد. در نتیجه نمی‌تواند هوای درون پارکینگ های بزرگ را تهویه و تصفیه نماید. از این سیستم تهویه برای پارکینگ های متوسط دارای مجاری هوا استفاده می گردد.
سیستم تهویه جت فن:
این گونه از سیستم های تهویه، بهترین و به روزترین سیستم تهویه پارکینگ به شمار می روند. با استفاده از جت فن تعبیه شده در آن، هوای پرفشار به تمام بخش های پارکینگ می رساند و هوای آلوده و دودهای مضر را به همین شکل به بیرون از محوطه پارکینگ هدایت می کند.
این سیستم تهویه بیشتر برای پارکینگ های بزرگ و سربسته مورد استفاده قرار می گیرد.
در مقاله دیگری تحت عنوان مشخصات و قیمت جت فن پارکینگ، بصورت دقیق تری به این سیستم تهویه پرداخته ایم. پیشنهاد می کنیم این مقاله را ببینید.
دلیل استفاده از سیستم هواکش پارکینگ:
دلیل استفاده از سیستم هواکش پارکینگ:همواره سیستم تهویه پارکینگ جهت سلامتی افراد و ساکنین و ایمنی ساختمان ضروری است. در پارکینگ ها، به ویژه از نوع سربسته به دلیل تجمع دود ناشی از روشن بودن خودروها (دود اگزوز) بسیار مخاطره آمیز بوده و سبب به خطر افتادن جان انسان‌ها می شود که می توان به خفگی، تنگی نفس به ویژه در افراد مسن و دارای بیماری های زمینه ای نظیر بیماری قلبی اشاره کرد.
از همه مهم تر در پارکینگ های سربسته به دلیل اینکه به هوای آزاد راه ندارد، امکان ورود هوای تازه به درون پارکینگ میسر نیست؛
بنابراین با توجه به دلایلی که در بالا به آنها اشاره نمودیم و همچنین به جهت ورود هوای تازه به درون محوطه پارکینگ همواره وجود یک سیستم تهویه مناسب در داخل پارکینگ ضروری است.
اگر بخواهیم از یک منظر دیگر به موضوع تهویه طبیعی پارکینگ نگاه کنیم؛ به طور کلی ورود و تجمع دود درون یک محیط و به ویژه حرارت بالای ایجاد شده به خاطر حرکت اتومبیل ها و روشن بودن موتور آنها امکان بروز انفجار و آتش سوزی را بالا می برد.
مضافاً اینکه موتور خودروها به دلیل احتراق صورت گرفته در آن بسیار داغ شده و مزید بر این علت خواهد شد. پس می توان یکی از مهم ترین وظایف سیستم تهویه پارکینگ را رفع اثر این دودها و تهویه هوای تازه در محیط بر شمرد.
مزایای استفاده از سیستم هواکش پارکینگ:
مزایای استفاده از سیستم هواکش پارکینگ:- هوای مورد نیاز جهت تنفس و شرایط حضور افراد درون پارکینگ را بهبود بخشیده و کیفیت آن را افزایش می دهد.
- خطر انفجار و آتش سوزی را کاهش داده و از بین می‌برد. در نتیجه سبب می شود تا جان و مال افراد در برابر این گونه حوادث مصون بماند.
- یکی از مهم‌ترین مزیت انواع سیستم تهویه پارکینگ می توان به این مورد اشاره نمود که در زمان آتش سوزی با ایجاد یک مسیر ایمن و عاری از هر گونه دود فرار افراد را محقق ساخته و سبب بهبود عملکرد سیستم اطفاء حریق می شود.
- از صدمه دیدن ستون های ساختمان و ذوب شدن آنها جلوگیری می کند.
- با توجه به استفاده از جدیدترین تکنولوژی های روز دنیا، سنسورهای میزان دود و آلایندگی نصب شده در این سیستم تهویه سبب تغییر در سیستم کاری و بالا رفتن بهره‌وری آن می شود.
- این سیستم تهویه بسیار کم صدا بوده و موجب آرامش هر چه بیشتر افراد می شود.
انواع سیستم تهویه پارکینگ زیرزمینی
طبق ضوابط ملاک عمل سیستم های تهویه، اگزوز و کنترل دود سازمان آتش‌نشانی تهران، سیستم تهویه و تخلیه دود در یک پارکینگ می بایست توانایی ۶ مرتبه تهویه و تعویض هوا در یک ساعت را در کلیه طبقات در شرایط عادی داشته باشد. انتخاب نوع سیستم جهت تهویه، تخلیه و کنترل دود در پارکینگ به عوامل زیادی بستگی دارد. اندازه و پارکینگ و فضای آن، نوع پارکینگ که زیرزمینی است یا گاراژ است یا عمومی است و…، بودجi شما، شرایط جوی و محیطی و عواملی نظیر آن از ملاک هایی هستند که هنگام انتخاب سیستم مورد نیاز برای تهویه مورد توجه قرار می گیرند.
اما انواع سیستم های تهویه به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:
- سیستم تهویه کانالی (داکت کشی)
- سیستم تهویه ساده
- سیستم تهویه مکانیکی با استفاده از جت فن
سیستم تهویه کانالی (داکت کشی)
استفاده از سیستم های تهویه کانالی و داکت کشی درگذشته مرسوم بوده است و امروزه، بنا به دلایلی که خواهیم گفت، از آن ها کمتر استفاده می شود.
در این سیستم ها از دو نوع دریچه ی ورودی و خروجی استفاده می شود که با فاصله ی نه چندان زیادی از یکدیگر قرار دارند. هوای تازه از طریق دریچه ی ورودی وارد پارکینگ شده و سبب به گردش درآوردن جریان هوا می شود و هوای آلوده بلافاصله از طریق دریچه ی خروجی از محیط خارج می گردد و سبب می شود که از تجمع آلاینده ها جلوگیری به عمل آید.
در پارکینگ های کوچک و خانگی از این سیستم می توان استفاده نمود، چرا که نسبت به جت فن ها به صرفه تر است، اما در پارکینگ های بزرگ، سیستم داکت کشی توان تعویض هوا را ندارد و نمی تواند عملکرد مناسبی از خود نشان دهد، همچنین در این پارکینگ ها استفاده از جت فن ها به صرفه تر نیز هست.
مشکل دیگری که این سیستم دارد، اشغال زیاد فضا و سر و صدای بیش از حد سیستم است که سبب تولید آلودگی صوتی و کلافگی می شود. از دیگر دلایلی که سبب شد تا سیستم های داکت کمتر مورد استفاده قرار بگیرند، این است که این سیستمها معمولاً قابلیت ایزولاسیون در مقابل آتش یا دود را ندارند.
سیستم های کانالی پیوسته به کار مشغول اند و سنسوری جهت برقراری ارتباط با محیط خارج ندارند، فلذا هزینه ی تعمیر و نگهداری آن ها به مرور زیاد و زیادتر می شود. این ایرادها بر آن شد که شیوه های جدیدتری را جایگزین داکت ها کنند. مهم ترین این شیوه ها “جت فن ها” هستند که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
سیستم تهویه ساده
این سیستم برای پارکینگ های خانگی کوچک قابل استفاده است، چرا که توان آن در تهویه هوا آن قدر زیاد نیست. سیستم تهویه ساده نوعی سیستم تهویه است که در آن از یک فن یک سیال جهت جابه جایی هوا استفاده می شود. تصویر زیر نمونه ای از فن آکسیال را نشان می دهد.
سیستم تهویه ی مکانیکی با استفاده از جت فن
جت فن ها نوعی وسیله هستند که علاوه بر تهویه ی هوا در حالت عادی، وظیفة کنترل دود در هنگام آتش سوزی و شرایط اضطراری را نیز دارند. برای همین از جت فن ها در پارکینگ های زیرزمینی بزرگ و پارکینگ های عمومی و تونل‌ها به کرات استفاده می شود. در حال حاضر جت فن ها بهترین و نوین ترین شیوه تهویه در پارکینگ ها محسوب می شوند.
جت فن ها از بدنه، موتور الکتریکی، پروانه اصلی و سنسورهایی تشکیل شده اند که قابل تنظیم هستند و در شرایط مختلف عملکردهای گوناگون دارند. جت فن نوعی سیستم تهویه مکانیکی می‌باشد که هوای تازه و تمیز را به صورت کامل به قسمت های مختلف پارکینگ می رساند و همین طور هوای آلوده به منو اکسید کربن و سایر آلاینده ها را به خارج از پارکینگ هدایت می نماید. در شرایطی نظیر هنگامی که نیاز به سرعت بالای جریان هوا داریم می توانیم از خاصیت پرتاب هوا و تشکیل یک فضای حرکتی برای جریان هوا استفاده کرد که این ویژگی از کاربردی ترین ویژگی های جت فن هاست.
جت فن ها ظاهر زیبایی دارند و فضای کمتری از سقف را اشغال می کنند، در نتیجه می توان تأسیسات لازم دیگر را نیز در سقف تعبیه کرد. همچنین از آنجایی که جت فن تنها یک دستگاه است و به کانال کشی نیاز ندارد، تعمیر آن زیاد مشکل و پیچیده نیست، به نسبت سیستم های دیگر سر و صدای کمتری تولید کرده و با توجه به نوع جت فن توان آن نیز متفاوت است که می توان با توجه به نیاز خود، جت فن مورد نظر را خریداری کرده و از توانایی آن در تهویه هوا مطمئن بود.
نکته مهم تر آنکه، از آنجایی که در حالت عادی سقف پارکینگ ها کوتاه است، استفاده از جت فن ها سبب نمی شود که سقف پارکینگ ها بازهم بیشتر پایین بیاید و در نتیجه می تواند امکان تردد ماشین های بزرگ تر را نیز فراهم کند. جت فن ها از نظر مصرف انرژی نیز به صرفه هستند.
برای محاسبه تعداد جت فن های لازم در پارکینگ، تقریبی و در شرایط عادی برای هر ۱۰۰ متر مربع از کف پارکینگ باید حداقل ۵ نیوتن تراست در نظر بگیریم. البته گفتن این نکته خالی از ذکر نیست که استفاده از تعداد جت فن کمتر با تراست بالاتر مقرون به صرفه تر از استفاده از تعداد جت فن بیشتر با تراست کمتر است.
برای اطلاعات جامع تر، می توانید به مقاله جت فن ها مراجعه کنید.
به طور کلی انواع سیستم تهویه پارکینگ زیرزمینی را نام بردیم و گفتیم که متداول ترین آن استفاده از جت فن هاست. سایر روش ها نیز (مثلاً تهویه به‌وسیله فن آکسیال) در پارکینگ های کوچک و شرایط خاص، حتی امروزه هم متداول و قابل استفاده هستند. اما خب، خیلی از افراد ترجیح می دهد ریسک نکنند و از روشی مطمئن برای تهویه پارکینگ خود استفاده کنند.
انواع تهویه پارکینگ زیرزمینی
دودهای ناشی از دود و روشن بودن خودروها از معضلات اساسی در اکثر پارکینگ های زیرزمینی به شمار می رود. همان طور که در بالا اشاره کردیم یک سیستم تهویه پارکینگ زیرزمینی کار هدایت و خارج نمودن دودهای مضر و تأمین هوای تازه درون محیط را انجام می‌د هد.
این سیستم ها به طوری طراحی و ساخته شده اند که در مواقع حساس و بحرانی بدون کوچک ترین نقص کار تهویه را انجام دهند.
از بهترین و جدیدترین انواع تهویه پارکینگ زیرزمینی می توان به تهویه به وسیله جت فن اشاره کرد. این سیستم بسیار قدرتمند بوده و کار تهویه هوا را در کمترین زمان و به بهترین شکل ممکن انجام می دهد.
در زیر به بیان برخی از ویژگی های جت فن اشاره خواهیم کرد:
ویژگی جت فن
- طراحی موتورهای قدرتمند با حداکثر توان و بازدهی مورد نیاز
- پوشش بدنه فن به شکل لوله و از جنس استیل با روکش پلیمری ساخته شده است که سبب استقامت و کارایی بالای جت فن شده است.
- عایق صدا بوده و صدای بسیار کمی تولید می کند.
- به دلیل توزیع یکنواخت جریان هوا، عملکرد آیرودینامیکی فن بسیار بالا است.
- پروانه جت فن به طور متوازن و متحرک بوده و از جنس آلومینیوم ساخته شده است.
- جت فن ها به دلیل کارایی فوق العاده و منحصر به فرد در انواع سیستم تهویه پارکینگ مورد استفاده قرار می گیرند.
- با توجه به دارا بودن پروانه دو جهته می تواند به صورت رفت و برگشت کار کنند.
از سیستم تهویه پارکینگ زیرزمینی در اکثر پارکینگ های سربسته و نیمه باز و تونل‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. با مکش به صورت هوایی با سرعت بالا و فشار قوی می توانند کار تهویه را به خوبی انجام می دهند.
انواع تهویه پارکینگ زیرزمینی به چهار نوع به ترتیب زیر تقسیم می شود:
- نوع تک سرعته یک طرفه
- نوع دو سرعته یک طرفه
- فن جت تک سرعت برگشت پذیر
- فن جت دو سرعت برگشت پذیر
انواع سیستم هدایت دود پارکینگ
با توجه به ابعاد و اندازه های مختلف پارکینگ ها و دیگر اماکن سربسته می توان از انواع سیستم هدایت دود پارکینگ استفاده نمود.
با توجه به شرایط وضع شده توسط سازمان آتش نشانی و دیگر نهادی ذی ربط همه ساختمان هایی که تعداد زیرزمین های آنها سه طبقه و بیشتر و همچنین مساحت هر طبقه از زیرزمین ها بیش از ۵۰۰ متر مربع باشد؛ ملزم به استفاده از سیستم تهویه پارکینگ مجهز به سیستم جت فن و کانال کشی هستند.
به عبارت کلی هدف از سیستم هدایت دود پارکینگ کنترل و هدایت دودهای مضر ناشی از روشن بودن و تردد خودروها به بیرون از محوطه پارکینگ است.
در شرایط اضطراری نیز هنگام بروز آتش سوزی به کنترل و مهار دودهای ناشی از حریق کمک کرده و آنها را به بیرون هدایت می کند.
در نتیجه از خفگی ناشی از تنفس دودهای مسموم و مرگ آور جلوگیری نموده و مانع از نفوذ حریق به دیگر بخش ها می شود.